reklam
reklam

Şapka Devrimi 

Köşe Yazarı: RUHİ DENİZERİ   Eklenme Tarihi: 28 Kasım 2019, Perşembe - 10:09   Okunma Sayısı: 279570

   Kabul edilen Şapka Kanunu  28/11/1925’de yürürlüğe girdi. Artık, başta memurlar olmak üzere “herkes şapka takacak."
Not : Şapka kanunu hala geçerli ama günümüzde kimse kolay kolay şapka takmıyor. Güneşin fazla olduğu durumlar hariç...
Peki şapka kanunu neden ve nerede yapıldı kısaca bahsedeyim sizlere.
    Osmanlı Devleti’nin son döneminde dikkat çeken çağdaşlaşma çabaları ile birlikte ortaya çıkan toplumsal yapının değişimine yönelik çalışmalar, yeni kurulan Türk Cumhuriyeti Devleti’nde de devam etmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında, Türk milletinin çağdaş uygarlık seviyesini yakalaması çabası, bir var olma mücadelesi haline gelmiştir. Çağdaşlaşma her bakımdan içinde bulunulan zamanın gereklerini benimseme, o gereklere uyma ve yerine getirme anlamındadır. Mustafa Kemal Atatürk de çağdaşlaşmayı siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomi yönleriyle bir bütün olarak ifade etmektedir. Bu nedenle, uygulamaya konulan devrimler ile Türkiye’nin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amaçlanmıştır. Öncellikle siyasal, hukuk ve eğitim alanında devrimler başlatılmıştır. Daha sonra devrimlerin kapsamı genişletilerek kültürel dönüşüm, ümmet toplumundan ulus toplumuna geçiş ve ekonomi alanında medeni değişimleri amaçlayan devrimler yapılmıştır. Örneğin, Şapka Devrimi.

Özellikle son yıllarda başa takılan başlıklar değişik sosyal sınıfların amblemi haline gelmiş ve dini bir simge olarak görülmeye başlanmıştır. Buna karşın şapka, Batı dünyasının bir sembolü olarak görülmüş ve din adamlarınca benimsenmemiştir. Bu tür sosyal devrimlerin gerçekleştirilmesi, yüksek tepki alma potansiyeline sahip olmaları nedeniyle zamana yayılmışlardır. Ayrıca yapılan yenilik hareketleri baskı ve şiddetle değil, toplumun kendi isteği ile kabul görmüştür. Atatürk’ün Erzurum Kongresi bitiminde kaleme aldığı Şapka devrimi öncellikle Kastamonu halkı tarafından daha sonra ise tüm Türk ulusunca benimsenmiştir. Meclisten çıkartılan kararname sonrasında şapka kullanımı kanunlaştırılmıştır. Şapka devrimi Türk ulusunun dış görünüşünü değiştirmekle kalmamış aynı zamanda Batı uygarlığına geçişinde en büyük etkiyi yaratmıştır.

Şapka Devrimi Neden Kastamonu’da Başlatıldı?

Erzurum Kongresi’nin kapanış gecesi yani 7/8 Ağustos 1919 tarihinde sabaha karşı Mustafa Kemal Atatürk, Süreyya Yiğit ve Mazhar Müfit Kansu konuşmaktadır ve Paşa, Mazhar Müfit Kansu’ya: Hatıra defterine yaz, der;

1-Zaferden sonra hükümet şekli Cumhuriyet olacaktır.
2-Padişah ve hanedan hakkında zamanı gelince gereken yapılacaktır.
3-Tesettür kalkacaktır.
4-Fes kalkacak, uygar uluslar gibi şapka giyilecektir.

Bu anda Mazhar efendinin kalemi elinden düşer ve Paşa’ya “kusura bakmayın Paşam ama sizin de hayalperest taraflarınız var” der. Paşa da “Bunu zaman tayin eder, sen yaz” der ve diğer devrimleri maddeler halinde yazıya dökerler. Bundan 6 yıl sonra, Kastamonu’da başlatılan bir kampanya sonrasında 29 Kasım 1925’te Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun çıkartılır.

Bu durumdan da anlaşıldığı üzere, Atatürk daha önceden düşünüp tasarladığı birçok değişimi zamanı geldikçe hayata geçirmiştir. Bu süreçte Anadolu’nun çeşitli yörelerine yapmış olduğu geziler sırasında kendi düşüncüleri ile ilgili fikir toplamış ve halkın nabzını tutmuştur. Halkın sosyo-ekonomik yapısını ve kültürel geçmişi ile düşünce yapısını iyi gözlemleyen Atatürk, şapka devrimini başlatmak için Kastamonu şehrini seçmiştir. Şapka devrimi gibi çok önemli bir devrim kampanyasının kapalı ve dar görüşlü bir halka sahip olduğu düşünülen Kastamonu’da başlatılmasının birkaç farklı nedeni bulunmaktadır.

Öncelikle gezileri sırasında elde ettiği izlenimler ve dinlediği görüşler Kastamonu’nun bilindiğinin aksine taassup bir yapıya sahip olmadığı idi. Bununla birlikte, Kurtuluş Savaşı başlangıcında Mustafa Kemal ve arkadaşlarının idamına dair Şeyhülislam Dürrizade’nin fetvasına karşın, Anadolu müfritleri de bir fetva çıkarmışlar ve bu fetvadaki imzaların çoğu Kastamonu halkına aitti. Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’nun birçok yerinde ayaklanma çıkmasına rağmen Kastamonu yöresinde hiçbir isyan ve ayaklanma olmamıştır ve bu yöre halkı ayaklanmaların önlenmesinde önemli mücadeleler göstermiştir.

Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, dış görünüşle, şekil ve biçimle ilgili bir yenilik olarak görünen Şapka devriminin, temelde bir birlik sağlamak ve şeklen uygarlık yakalamak amacıyla yapıldığı bilincinde olan Atatürk, bu devrimin Kastamonu’nda yapılmasının uygun olacağına karar vermiştir.

reklam

MOBİL UYGULAMAMIZ

HABER ARŞİVİ


Yeşim Demir'le Rüya Yorumu


KÖŞE YAZARLARI

reklam
reklam