20 Kasım, 1989 yılından bu yana Birleşmiş Milletler (BM) tarafından dünya genelinde çocukların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini gündeme taşımak amacıyla “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanıyor.Özellikle savaş ve yoksulluğun hüküm sürdüğü coğrafyalarda yaşam mücadelesi veren çocukları korumak ve koşullarını iyileştirmek için 20 Kasım 1989 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”yi imzalamış ve o tarihten bugüne 20 Kasım “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanmaktadır.

Çocukların yetişkinlerden daha farklı ihtiyaçlara ve haklara sahip olması gereğinden yola çıkan BM, bu sözleşme ile çocuk haklarını güvence altına almayı hedeflemiş ve taraf devletleri 54 maddeden oluşan sözleşme maddeleri gereğince kendi iç hukuklarında değişim yapmaya zorlamıştır.

Toplam 193 ülke tarafından imzalanan sözleşme en fazla sayıda ülke tarafından imzalanan ve en kısa zamanda yürürlüğe giren uluslararası belge olma özelliğine sahiptir. Cinsiyet, din, dil, ırk ve sosyal statüye bakılmaksızın çocukların güvenli ve sağlıklı koşullarda barınması ilkeleri üzerine kurulan sözleşme, uluslararası platformda mutabakata varılmış, değiştirilmesi mümkün olmayan standartları ve yükümlülükleri içermektedir. Onaylayan devletlerin kendi iç hukuklarında gerçekleştirecekleri düzenleme ve değişimleri kontrol etmek ve her beş yılda bir bu değişiklikleri yayımlamak için BM tarafından bir Çocuk Hakları Komitesi de oluşturulmuştur.

DÜNYA’DA 250 MİLYON ÇOCUK İŞÇİ BULUNUYOR

Uluslararası Af Örgütü’nün verdiği bilgilere göre pornografi, şiddet ve yasa dışı faaliyetlerin çokça görüldüğü ülkelerde çocuk istismarı had safhalara ulaşmaktadır. İstatistikler dünya üzerinde 5-14 yaş grubu arasında 250 milyon çocuk işçi olduğunu söylerken 12-17 yaş grubundaki milyonlarca çocuğun okula devam edemediğini ortaya koymaktadır. Toplam 165 milyon yetimin bulunduğu rapor edilen dünyamızda BM Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)’na göre her gün beş yaşın altında 22.000 çocuk önlenebilir sebeplerden dolayı hayatını kaybediyor.

BM Çocuk Hakları Komisyonu’na göre imzacı ülkeler arasında BM’ye rapor gönderen 43 ülkeden sadece 14’ü sözleşme ilkelerini iç hukuklarına uyarlamış, diğer ülkeler sözleşmeye uyum sağlamak için yeni ve benzer yasalar çıkarmış veya uyum sağlamak yerine çocukları kendi hakları konusunda bilinçlendirmeyi tercih etmişlerdir.

TÜM TOPLUMLARDA ÇOCUKLAR İSTİSMARA EN AÇIK GRUP

Çocuk Hakları Sözleşmesi ve akabinde kurulan BM Çocuk Hakları Komisyonu’nun tüm çalışmalarına rağmen, bugün çocuklar hâlâ toplumun istismara en açık ve savunmasız grubunu teşkil etmektedir.

1989 yılından bu yana Birleşmiş Milletler (BM) tarafından dünya genelinde çocukların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini gündeme taşımak amacıyla “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanan 20 Kasım günü bugün Gazze, Arakan ve Suriye gibi bölgelerde çocuk katliamlarına sahne oluyor.

1989’da 193 ülke tarafından imzalanan sözleşme ile çocuk haklarını güvence altına almayı hedeflemiş ve taraf devletleri sözleşme maddeleri gereğince kendi iç hukuklarında değişim yapmaya zorlamış olan BM ne yazık ki bugün devam eden katliamlara ve çocuk ölümlerine sessiz kalıyor.

1 YILDA 10 BİN ÇOCUK HAYATINI KAYBETTİ

Birleşmiş Milletler raporuna göre, 1 yılda 10 binden fazla çocuk silahlı çatışmaların kurbanı oldu. Geçen yıl dünyanın dört bir yanında binlerce çocuk savaş kurbanı oldu. Hayatını kaybeden ve yaralananların yanı sıra binlerce çocuk eline silah almak zorunda kaldı. Binlercesi ise hak ihlaline maruz bırakıldı.

Savaşın bedelini ödeyenler hep siviller... En çok da en masumlar yani çocuklar... Savaş çocukları için geçmiş karanlık, gelecek belirsiz... Ve tablo giderek kötüleşiyor...

Birleşmiş Milletleri'n silahlı çatışmalarda çocuklar konulu yıllık raporunu yayınlandı. Rapora göre 2017'de 10 binden fazla çocuk silahlı çatışmaların kurbanı oldu. Ya öldürüldü ya da yaralandı. 8 bin çocuk ise askere alındı, savaştırıldı. Çocuklar en çok okul ve hastaneleri hedef alan saldırılarda zarar gördü. Aynı dönemde 21 bin çocuk hakkı ihlali kaydedildi.

Rapor, son 1 yılda silahlı çatışmalardan etkilenen çocuk sayısının arttığı uyarısı yaptı. Artışın nedeni olarak orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Myanmar, Güney Sudan, Suriye ve Yemen'de tırmanan çatışmalar gösterildi.

Rapora göre Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde okul ve hastanelere yapılan saldırılar 8 kat arttı. Nijerya'da 881 çocuk intihar bombacısı olarak kullanıldı. Güney Sudan'da bin 221 çocuğun eline silah verildi. Irak'ta en az bin 36 çocuk terör örgütü DAEŞ ile bağlantılı oldukları gerekçesiyle gözaltı merkezlerine alındı.

ÇOCUK İŞÇİ SAYISI 1 MİLYONUN ÜZERİNDE

Sokaklarda çalışarak ve dilenerek büyüyen çocuklarda var.

Sokakta yaşayan ve çalıştırılan çocukların çalıştıkları alanlar, bölgeler belli olsa da, tam olarak sayılarını resmi rakamlarla belirlemek neredeyse imkânsız.

Türkiye genelinde çalıştırılan çocuk sayısı 1 milyonun üzerindeyken sokakta çalıştırılan çocukların sayısının ise 500 bin civarında olduğu kabul edilmektedir.

Sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerin araştırmaları ile günlük gazetelere yansıyan bilgilerle elde edilen veriler, istatistikler net rakamları yansıtmasa da atölyelerde, sokaklarda çalışarak, dilenerek çocukluğunu yaşayan yavrularımızın olduğu bir gerçektir. Mevcut istatistiklere baktığımızda üzücü bir tablo ile karşı karşıyayız. Türkiye’de sokakta yaşayan çocuk sayısı 3 bin. Sokakta çalıştırılan çocuk sayısı 500 bin ve dilendirilen çocuk sayısı 10 bin. Yoksul çocuk sayısı 4,5 milyonu aşarken, çocuk işçi sayısı bir milyonun üzerinde bulunuyor. Bunların yüzde 45’i tarım işçisi. Çocuk işçilerin yarısı okuluna devam edemiyor.

SON 3 YILDA KAYBOLAN ÇOCUK SAYISI 27 BİN

2 bin 550 çocuk uyuşturucu kullanıyor. 0-18 yaş grubu madde bağımlılarının sayısı ise 99 bine ulaşmış durumda. Tutuklu ve hükümlü çocuk sayısı 3 bin. Suça sürüklenen çocuk sayısı son 3 yılda 250 bin.4 buçuk milyon çocuk okula gidemiyor. 1 yılda ilköğretim okuluna hiç kaydedilmeyen okulsuz çocuk sayısı 75 bin.

Son 3 yılda kaybolan çocuk sayısı jandarma ve polis bölgesiyle birlikte 27 bin.

Son 3 yılda 500 bin çocuk hakkında adli işlem yapıldı.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’ndan (SHEÇK) edinilen verilere göre, Türkiye’deki sokak çocuklarının tam sayısı hakkında net bir bilgi olmadığı ancak gecekondu yaşamının çocuğun sokağa inmesiyle doğru orantılı bir etken olduğunu, İstanbul’da 625 bin çocuğun sokak çocuğu olma riskiyle karşı karşıya olduğu belirtiliyor.

Yapılan araştırmalara göre ülkemizde 15 yaşından küçük 4.9 milyon çocuk ulusal yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Araştırmalar, sokakta çalışma yaşının 7 ile 11 arasında olduğunu, sokakta çalışan ya da yaşayan çocukların yüzde 95’inin ise erkek olduğunu gösteriyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre, yaklaşık 17 milyon çocuğun 1 milyonu çalışıyor.Sokak çocuklarının büyük çoğunluğu kimsesiz değil, sadece aile bağlarının sorunlu oluşu bu çocukları ya sokaklarda çalışarak aile bütçesine yardımcı olmaya ya da evden kaçmaya yöneltmektedir.

Dünyada tarih boyunca görülen en kalabalık çocuk kuşağı, içinde bulunduğumuz on yıl içinde dünyaya geleceği ve bunun 1.5 milyon gibi bir rakamının Türkiye’de doğacağı tahmin ediliyor.

Bu çocukların bir bölümü, yoksulluk, aşırı kalabalık, fiziksel, ekonomik, cinsel ya da duygusal istismar gibi etkenler nedeniyle aileleri ile sorun yaşayacağı ve bu çocukların bir bölümü Türkiye’de sokaklarda yaşayan ve çalışan çocukların saflarına katılacağı tahmin edilmektedir.

SOKAK ÇOCUKLARININ EN ÇOK BULUNDUĞU ŞEHİR İSTANBUL

Büyük şehirlere yapılan yoğun göç trajik sonuçlar ortaya çıkarıyor.

Türkiye’de ilk kez yapılan araştırma, ülke genelinde toplam 30 bin 891 çocuğun hayatını sokaklarda devam ettirdiğine dikkat çekerken en çok sokak çocuğunun yaşadığı şehir olarak ise İstanbul gösteriliyor.

Sokakta yaşayan veya yaşama ihtimali olan çocuklara yönelik rehabilitasyon çalışmalarına ilişkin ülke genelinde toplam 94 yetimhane veya çocuk evi bulunuyor. Bunların toplam kapasitesi bin 462. 63 yetiştirme yurdunda bin 405 çocuk kalıyor. 92 rehabilitasyon merkezinin kapasitesi de bin 303.

Buna karşın Türkiye genelinde çocuklarla ilgili toplam sivil toplum kuruluşu sayısı 159. Oysa ülkemizde 80 binin üzerinde dernek, vakıf, sendika, meslek odaları ve hemşehri dernekleri varken çocuklara yönelik sadece 159 derneğin olması üzücü bir durum. 

DÜNYA’DA HER İKİ SANİYE DE BİR KIZ ÇOCUĞU EVLENİYOR

Dünyada her 2 saniyede bir kız çocuğu zorla evlendiriliyor. Dünyada 700 milyonu aşkın çocuk gelin var. Türkiye'de de kanayan bir yara olan çocuk gelinlerin nüfusa oranının yaklaşık yüzde 15 olduğu tahmin ediliyor. Bu konuda Türkiye, Avrupa’da birinci sırada yer alıyor. Yani utandıran bir birinciliğe sahip...

Ajans Press'in İngiltere merkezli ‘Girls Not Brides’ isimli sivil toplum örgütü ve medya yansımalarından çocuk gelin vakalarını inceledi. Verilere göre, her 2 saniyede bir kız çocuğunun zorla evlendirildiği saptandı. Rapordaki bilgilere göre, yılda 15 milyon kız çocuğunun zorla evlendirildiği ortaya çıkarken, bugüne kadar en az çocuk gelin sayısının 700 milyonu aştığı açıklandı.

Kız çocuklarının erken yaşta evlendirilme oranına göre Nijer ilk sırada yer alan ülke olurken, sayı olarak incelendiğinde başı Hindistan çekti. Kültür ve dini etkenler baz alındığında ise dünyada farklılık gösteren erken yaşta evlendirilme oranının en çok görüldüğü bölge Afrika oldu. Afrika'yı ise sırasıyla Uzakdoğu ve Güney Amerika izledi.

TÜRKİYE AVRUPA SIRALAMASINDA BİRİNCİ

Elde edilen verilere göre, Avrupa'da erken yaşta evliliklerin en çok görüldüğü ülke olarak Türkiye ilk sırada yer aldı. Bu bağlamda, Türkiye'de 18 yaşından önce evlendirilen çocukların nüfusa oranı yüzde 15 olarak kayıtlara geçti. ‘Çocuk gelin” ve ‘çocuk yaşta evlendirilme’ ile ilgili haber çıkışlarının son üç yıl içerisinde azalışa geçtiği tespit edildi. 2015 yılında konuyla alakalı 2 bin 892 olan haber çıkışı, 2016 yılında 2 bin 758 geçtiğimiz yıl ise 2 bin 335'e kadar düştü.