Macar Kültür Merkezi, 16 Eylül – 16 Kasım 2021 tarihlerinde, Budapeşte’deki D17 Galerisi işbirliğiyle, çağdaş Macar çocuk kitaplarındaki canavar resimlerinden oluşan bir sergiye ev sahipliği yapıyor. “Küçük Canavarlar” isimli sergi, bizleri, çocukların içsel korkularını görselleştirmenin onların tedirginliklerinin üstesinden gelmesine nasıl yardımcı olabileceği üzerine düşünmeye davet ediyor.

 Budapeşte’deki D17 galerisinin işbirliğiyle hazırlanan serginin odak noktası, çağdaş Macar çocuk kitaplarındaki canavar resimlerinden oluşmaktadır. Eserler vasıtasıyla çocukların içsel korkularını görselleştirmenin onların tedirginliklerinin üstesinden gelmelerinde nasıl yardımcı olacağını düşünmek için bir fırsat sağladığını söylemek mümkündür.

 Diğer taraftan da ortaya şu sorular çıkabilmektedir:

Canavarların resmedilmesi nereye kadar tedirginliği çözer ve hangi noktada kaygı yaratır? Bugünün canavarlarının insanlığın kolektif hafızasındaki sayısız arkaik hayali canavarlarla nasıl bir bağlantısı vardır?

 İnsan korktuğundan beri canavarlar resmetti, yani en başından beri onlara şekil verip yüzleşti, savaşıp galip geldi. İnsanlığın hayal gücü binlerce yıldır kurt adamlar köpek başlı tanrılar uzaylılar, troller, devler, şeytanlar, iblisler ve vampirler yaratıyor. Tasvirlerinde ise en başından beri tecrübe ile hayal gücü birbirine karışıyor. İnsanın tanıdığı hayvan ve bitkilerden yaratılan melez yaratıklara dönüşüyor. Kadim efsanelerden masallara, sonra da çocuk kitaplarının illüstrasyonlarına göç ediyorlar.

 Sergide çağdaş Macar grafik sanatçılarının illüstrasyonlarını görebilirsiniz. Aralarında masalların en bilinen karakterleri olan ejderhalar da bulunuyor. Günümüzün Macar masallarında artık her şey yok eden kötü ejderhalar bulamıyoruz. Onun yerine kendinden emin olmayan, iyi niyetli ve Uzak Doğu’nun arkadaşça yardımsever ejderhaları yer alıyor.

 Canavarlar ve hayali yaratıkların resmedilmesinin binlerce yıllık görsel geleneği çağdaş çocuk kitaplarının illustrasyonlarında da devam ediyor. Efsanevi kahramanların canavarlarla savaşı (tıpkı Herkül’ün Hydra’yla savaşı gibi) ve halen ejderha öldüren yiğitler yer alıyor. Bazı illüstrasyonlarda buna klasik tarzda, bazılarında ise daha komik bir şekilde rastlanıyor.

 Ejderhalar dışında canavarların en meşhurları şeytanlar ve cadılardır. Laszio Herbst’in kompozisyonlarında da görüldüğü üzere, çocuk kitabı illustratörleri, bu yaratıkların korkunçluğunu soyutlayarak ve stilize ederek hafifletiyor. Sanatsal hayal gücünün en serbest alanı ise, melez yaratıkların resmedilmesidir. İnsan-hayvan ve hayvan-hayvan karışımından oluşan hayali yaratıklar kadim ilaçların eskiden kullandığı karakterlerdir. Çocukların yaratıcı hayal gücü ile derinden ilişkili olan eğlenceli yaratıklardır bunlar.

 Jacqueline Moinar’ın resimlerindeki ilginç, renkli ve şekilli yaratıklar, sanatsal yaratıcılığın özgürlüğünün güzel örnekleridir.

 Çocuk edebiyatındaki canavar resimleri çoğu zaman çocukların korkularına şekil vermek adına çizilir. Zsolst Adamik’in kitabındaki canavarlara Reka Hanga sevimli şekiller verir. Çocuk odasında saklanan canavarlar ise, Annabella Orosz’un gülünç çizgileriyle hafifler. Andreas Daniel’in çizimlerinde, bir çocuğun yatağı altındaki hayali canavarlarla olan karşılaşma oynak bir mizahla yumuşatılır. Çocuk edebiyatının canavarları hâlâ hayatta, masallarda ve eşlik ettikleri resimlerde devamlılığını sürdürüyor, ama tabi faydalı canavarlar bunlar, çünkü hem çocukların korkularına şekil veriyor, hem de sanatın tükenmez hayal gücünü kendilerinde canlandırıyor.