Anadolu yakasının ikinci, İstanbul’un ise son gazhanesi olarak 1892 yılında hizmet vermeye başlayan Hasanpaşa Gazhanesi, tam 101 yıl boyunca şehrin aydınlatma ve yakıt ihtiyacını karşıladı. Zamanla teknolojisi eskidi, faaliyetinin çevre ve insan sağlığı için sakıncalı olduğu düşünüldü. 1993 yılında şehrin diğer gazhaneleriyle birlikte üretimine son verildi. 130 yıllık geçmişiyle Türkiye’nin en önemli endüstriyel miraslarından olan tarihi yapı, bir dönem İETT garajı olarak kullanıldıktan sonra kendi haline terk edilmişken yıllarca süren kamusal bir mücadeleyle kurtarılarak kapsamlı bir restorasyon sürecine alındı. Yeni dönemde kültür – sanat odaklı bir “yaşam alanı” konseptiyle İstanbul’a kazandırılan Müze Gazhane, 9 Temmuz 2021 tarihinde İstanbullulara kapılarını açtı. 7’den 70’e tüm kent sakinlerini kucaklayan Müze Gazhane, yerel mirasından ve kamusal yapısından aldığı gücü, evrensel bir vizyonla birleştirerek İstanbul için ilham verici bir yaşam durağına dönüşmeyi amaçlıyor. 1892 yılında Anadolu Yakası’nın havagazı ihtiyacını karşılamak için Kadıköy ilçesinde hizmete giren ve bir süre sonra atıl şekilde bırakılan Hasanpaşa Gazhanesi, yapılan restorasyonla “Müze Gazhane” olarak hayat buldu. 

Sanat merkezi olarak hayat buldu

Türkiye’nin en önemli endüstriyel kültür miraslarından biri olan Kadıköy’deki tarihi Hasanpaşa Gazhanesi, İBB tarafından yapılan restorasyonun tamamlanmasının ardından  geçen yıl hizmete açıldı. Kadıköy ilçesinde bulunan, 1892 yılında Anadolu Yakası’nın havagazı ihtiyacını karşılamak için hizmete giren ve bir süre sonra atıl şekilde bırakılan Hasanpaşa Gazhanesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan restorasyonla “Müze Gazhane” olarak hayat buldu. Hasanpaşa Gazhanesi geçmişte İstanbul’un, başta aydınlatma için olmak üzere yakıt ihtiyacının karşılandığı önemli yapılardan biriydi. Müze Gazhane’nin 32 bin metrekarelik yerleşkesi; 6 sergi/müze salonu, 2 tiyatro/konser salonu (Şehir Tiyatroları), Performans stüdyoları, Kütüphane, Kitapçı (İstanbul Kitapçısı), 3 yeme/içme alanı, Atölyeler, Ortak çalışma alanları ve Kapalı otoparka ev sahipliği yapıyor.

Kültüre, sanata, bilime ışık tutacak

İstanbul’un kültür sanat yaşamına ve kültür sanatın odak noktası olan Kadıköy’e kazandırılan tesiste iklim ve karikatür müzesi, çocuk bilim merkezi, sergi alanları, tiyatrolar, kütüphaneler, oyun ve etkinlik alanı ile diğer sosyal alanların yanı sıra iklim krizi temalı kalıcı sergi, atölye binası, restoran, kafe gibi yapılar yer alıyor. Toplam 32 bin metrekarelik alanı kapsayan tesis kültüre, sanata, bilime ışık olacak. Yıllar boyu İstanbul’a enerji ve ışık veren gazhane, bundan sonra İstanbulluların kültürel ve sosyal hayatına ışık tutacak. Sosyal hayatın merkezi haline gelmesi beklenen Müze Gazhane, şimdiden Kadiköy’lülerin ilgisine mazhar oldu.

İstanbul'un yeni sembolü

Hasanpaşa Gazhanesi yaklaşık 1,5 yıllık bir çalışmanın ardından, “Müze Gazhane” adıyla hizmete açılması sanat severleri oldukça memnun etti. İstanbul’un yeni sembollerinden biri olmaya aday Müze Gazhane ile aynı kaderi paylaşan ve atıl durumda olan Yedikule Gazhanesi’nde de restorasyon çalışmalarına başlanıldı. İstanbullular, yine çok değerli bir kültür-sanat alanıyla, müze alanıyla buluşacak. Türkiye'nin en önemli endüstriyel kültür miraslarından biri olan Kadıköy'deki tarihi Hasanpaşa Gazhanesi, İstanbul'da 1800’lü yıllarda peş peşe kurulan 4 gazhaneden birisi oldu. 112 yıl boyunca Kadıköy ve çevresine havagazı sağlayan 32 bin metrekarelik Hasanpaşa Gazhanesi ile ilgili 1998-2001 yılları arasında İTÜ tarafından hazırlanan restorasyon dosyası, Koruma Kurulu tarafından 2014 senesinde onaylandı. Onaylanan proje, önceki İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yönetimi tarafından 8 Ocak 2014 tarihinde ihale edildi. 7 Mart 2014 tarihinde başlayan çalışmaların 2019 yılında tamamlaması planlandı. Ancak çalışmalar, çeşitli nedenlerle süresinde sonuçlandırılamadı. Ekrem İmamoğlu yönetimindeki yeni İBB yönetimi, göreve gelir gelmez Hasanpaşa Gazhanesi’ne özel önem verdi. İBB, yaklaşık 7 yıllık bir sürenin ardından Hasanpaşa Gazhanesi’ni, “Müze Gazhane” adıyla İstanbul halkına kazandırdı.

İklim Müzesi

Antroposen kaynaklı 6. büyük kitlesel yok oluşun evresindeki dünyamızın öncelikli gündemi olan “iklim”, Türkiye’nin ilk kamusal iklim merkezi olmayı amaçlayan Müze Gazhane’nin de odağında yer alıyor. Bu amaçla tasarlanan İklim Müzesi ziyaretçilerine, “iklim nedir; tarih boyunca iklim nasıl değişti; bugünkü küresel iklim değişikliğinin tarihteki iklimsel değişikliklerinden ne farkı var; iklimin gelecekte ne ölçüde değişeceğini nasıl anlıyoruz; iklim değişikliğinin toplumsal ve ekonomik etkileri neler; bu değişimi olumlu yönde nasıl durdurabiliriz?” vb. sorulara cevap veren yazılı ve görsel bir içerik sunuyor. Sergi, söyleşi gibi etkinliklerle de iklim gündemini yakından takip eden İklim Müzesi, sürdürülebilir yaşam koşullarını hayata geçirecek çözüm önerileri üzerine farkındalık yaratmayı amaçlıyor.

Çocuk Bilim Merkezi

Üç ana bölümden ve 24 sergi ünitesinden oluşan Bilim Merkezi; “enerjiyi anlamak, enerjinin dönüşümünü kavramak, enerji çeşitlerini öğrenmek, enerjiden yararlanmak, enerjiyi kullanmak, enerjinin geleceği ve iklim değişikliğine etkisi” gibi temaları ele alan bir içerikle izleyicileri karşılıyor. Atölye ve çocuk oyun alanlarının iç içe olması sayesinde bilimi, eğlence ve yaratıcılıkla buluşturan müze; uygulama alanları ve simülasyon teknolojisiyle özellikle çocuklara gerçek bir deneyim yaşatmayı amaçlıyor.

Karikatür ve Mizah Müzesi

Müze Gazhane’nin tarihi yerleşkesindeki iki müzeden biri olan Karikatür ve Mizah Müzesi, Türkiye’deki mizah yolculuğunu farklı dönemler ve akımlar üzerinden aktarıyor. Geçmişten günümüze siyasal, toplumsal ve sosyo-kültürel hayatımızdan yansımaları çizgi sanatı üzerinden bugünlere taşıyan müze, ustasında gencine alanın tüm temsilcilerine saygı duruşunda bulunuyor. Açılışını “Çizerini Yaşatan Çizgiler” isimli sergiyle yapan Karikatür ve Mizah Müzesi, düzenlediği güncel etkinlikler ve atölyelerle çizgi sanatı üzerinden “kafa açıcı” deneyimlere kapı aralayan buluşmaların yaşanmasını sağlıyor.

Afife Batur Kütüphanesi

Akademisyen, mimar, mimarlık tarihçisi ve yazar Prof. Dr. Afife Batur’a ithaf edilen Afife Batur Kütüphanesi; genel kültür, sanat, bilim, tarih, araştırma, inceleme, kent çalışmaları, ekoloji, mimarlık, felsefe, sosyoloji gibi farklı kategorilerde yaklaşık 10 bin kitaplık bir seçkiyi okurlara sunuyor. Zengin koleksiyonuyla hem öğrenciler hem akademisyenler hem de araştırmacılar için önemli bir başvuru mekânı işlevi gören kütüphane, 7/24 ulaşılabilir ziyaret saatleriyle de yoğun bir ihtiyacı karşılıyor. Dijital arşiv bölümünün yanı sıra sessiz çalışma ve okuma alanları da bulunan Afife Batur Kütüphanesi, yoğun çabasıyla Hasanpaşa Gazhanesi’nin Müze Gazhane’ye dönüştürülmesi sürecine destek veren değerli akademisyen Afife Batur’un hatırasını yaşatmak adına, disiplinler arası bir yaklaşımla söyleşilere de ev sahipliği yapıyor.

İstanbul Kitapçısı

Hem Kültür AŞ Yayınları tarafından yayımlanan tarih, kültür, araştırma-inceleme, edebiyat alanlarından kitapların hem de farklı yayınevlerinin tarih, edebiyat, felsefe, politika, turizm, spor, hobi gibi pek çok farklı alandaki kitaplarının satışını gerçekleştiren İstanbul Kitapçısı’nın şehre yayılan şubeleri aynı zamanda İstanbulluları kültür sanat etkinlikleriyle de buluşturan, İstanbul’un ruhunu en güzel yansıtan noktalar olarak hizmet veriyor. İstanbul Kitapçısı, Müze Gazhane’deki yerinde çevre ve iklim özelinde hazırlanan özel bölümüyle dikkat çekiyor.

Sesli Çalışma Alanı

Kent sakinlerinin gündelik hayatları içinde uğrak bir durak olmayı amaçlayan Müze Gazhane, “ziyaret etme ve izleme” eylemlerini, “kalma ve yaşama” deneyimine dönüştürmek üzere İstanbullulara farklı dinlenme alanlarının yanı sıra çalışma alanları da sunuyor. Ofis ve ev dışında alternatif bir seçenek arayanların ortak mekânına dönüşen Sesli Çalışma Alanı, ziyaretçilerin ihtiyaç duyabileceği tüm teknik donanımı ve konforu sağlıyor. Afife Batur Kütüphanesi Sessiz Çalışma Alanı’nın hemen karşısında yer alan Sesli Çalışma Alanı’ndaki mesainize biraz ara vermek isterseniz, Beltur’un yeme - içme mekânlarında bir kahve içmek, tarihi alanda kısa keşif yürüyüşleri gerçekleştirmek ve şehri dinlemek gibi seçenekleriniz de var.