Kaos-GL ve Kadir Has üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Araştırmaları Merkezi, kamuda ve özel sektörde çalışan lezbiyen, gey, biseksüel, trans ve intersekslerin durumuna dair hazırladığı raporu gerçekleştirilen bir basın toplantısıyla tanıttı. Toplantıda, LGBTİ bireylerin iş hayatında yaşadığı sorunlar, ayrımcılık, ayrımcılığa karşı kurumsal koruma, cinsel kimliğin iş verimliliğini etkilemesi, bu sorunlara karşı neler yapılabileceği gibi başlıklarla sunumlar gerçekleştirildi. “İstihdamda LGBTİ 2018” anketi sonuçlarının açıklandığı basın toplantısının araştırma sonucuna göre LGBTİ bireyler, iş hayatında cinsel kimliklerini gizlemek zorunda kalıyor. Özel sektör katılımcılarının yalnızca %22’si işyerlerinde cinsel kimliğini açık ederken, kamu sektöründe ise %6,7’si cinsel kimliğini açık edebiliyor.

Basın toplantısının açılış konuşması Prof. Mary Lou O’neil ve Dr. Öğr. Üyesi Reyda Ergül tarafından gerçekleştirilirken, temel meseleler, cinsiyet kimliği sorunları, özel sektör ve kamuda çalışan LGBTİ bireylerin durumları, iş arama kanalları, iş yerinde açık olma durumu, ayrımcılığa karşı kurumsal koruma, kurum içi ayrımcı kural ve uygulamalar, maruz kalınan ayrımcılığı bildirme, ayrımcılığa karşı talepler gibi başlıklarla sunumlar,  Selma Değirmenci, Doğancan Erkengel, Murat Köylü. İlki 2015 yılında yapılan araştırmada bu yıl 198 katılımcı katılarak anket sorularını cevapladı.Yapılan araştırma ışığında “Türkiye’de Kamu Çalışanı Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İntersekslerin durumu” ve “Türkiye’de Özel Sektör Çalışanı Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans, İntersekslerin Durumu” iki rapor hazırlanarak sunumları yapıldı.

İstihdamda LGBTİ’lerin durumu

Araştırma, LGBTİ olduğunu beyan eden ve Türkiye kamu sektöründe memur kadrosunda çalışan 64 kişi (%71,91), sözleşmeli 22 kişi (%24,72) ve kamuya iş yapan taşeron bir şirkette çalışan 3 kişi (%3,37) olmak üzere toplam 89 katılımcı üzerinden ele alınıyor.Araştırmanın yoğunlaştığı sektörler ağırlıklı olarak kamunun eğitim (15 kişi), akademi (21 kişi), sağlık (11 kişi) sektörleri olarak görünse de birçok farklı meslek gruplarından katılımcılar bu araştırma grubunu içinde yer almakta.Toplam 89 katılımcı, beyan ettikleri cinsiyet kimlikleri ve cinsel yönelimlerinin dağılımı izleyen tablolarda sunuldu. Katılımcılar arasında geylerin çoğunlukta olduğu, intersekslerin ise örneklemde hiç yer almadığı, transların da yine çok az sayıyla yer alması dikkat çekti. Biseksüellerin ise geçtiğimiz yıla göre katılımında az da olsa artış görünmekte.

Çalışılan Kurumların Özellikleri ve Çalışan Özellikleri 

Araştırmaya farklı kurumlardan ve pozisyonlardan LGBTİ çalışanlar katıldı. Katılımcıların büyük bölümü eğitim ve sağlık alanında (15 öğretmen, 17 öğretim üyesi, 5 öğretim görevlisi, 9 psikolog/ psikiyatrist ve 11 sağlık personeli) çalışıyor, bu da Türkiye’de LGBTİ’lerin özellikle eğitim ve sağlık sektöründe çalıştığını; daha ziyade araştırmanın ulaşabildiği alanların daha çok buralar olduğuna işaret ediyor. Bu bulgular aynı zamanda, bu sektörlerde hem LGBTİ çalışanlar açısından hem de genel anlamda daha yüksek bir farkındalık düzeyi olduğunu düşündürtüyor.

Katılımcıların çalıştıkları kurumlardaki pozisyonlarına bakıldığında 2018 bulgularına göre, katılımcıların büyük bir kısmı memur statüsünde (%52,82) çalışmakta. Öte yandan bu yılki verilere göre memur ve orta düzey yönetici sayısında artış görünmekte ve üst düzey yönetici pozisyonu az sayıda da olsa örneklemde yer almakta. 2018 bulgularındaki başka bir önemli değişiklik ise sözleşmeli çalışanların sayısındaki artış. Sözleşmeli çalışma tipi istihdamdaki artış, güvencesiz çalışma koşullarının kamuda da belirgin olarak yerleştiğinin göstergesi olarak düşünülebilir.

“ÖZEL SEKTÖRDE TAMAMEN AÇIK ÇALIŞAN LGBTİ+ ORANI %22, KAMU SEKTÖRÜNDE %6,7”

“Türkiye’de kamu sektöründe çalışan LGBTİ’lerin durumu 2018 Yılı Araştırması” sonuçlarına göre, araştırmaya katılan 198 kişiden 112’si cinsiyet kimliğini ‘erkek’, 64’ü ‘kadın’, 5’i ‘trans erkek’, 8’i ‘trans kadın’, 2’si de ‘trans’ olarak tanımlarken, 103’ü cinsel yönelimini ‘gey’, 39’u ‘lezbiyen’, 41’i ‘biseksüel’, 8’i ‘heteroseksüel’ olarak belirtiyor. İş yerinde tamamen açık olduğunu söyleyen çalışan oranı ise %22.

Yine aynı şekilde kamu sektöründe çalışan ve araştırmaya katılan 89 kişiden 58’i cinsiyet kimliğini ‘erkek’, 23’ü ‘kadın’ 5’i ‘trans kadın’, 1’i ‘trans erkek’, 1’i ‘gey ağırlıklı biseksüel’, 1’i de ‘trans’ olarak tanımlıyor. Katılımcıların 12’si cinsel yönelimini ‘lezbiyen’, 54’ü ‘gey’, 18’i ‘biseksüel’, 3’ü ‘heteroseksüel’, 1’i ‘henüz bir cinsiyetim bile yok, kadın olsam erkeklerden hoşlanırdım’, 1’i de ‘transseksüel’ olarak belirtiyor. İş yerinde tamamen açık olduğunu söyleyen çalışan oranı ise %6,7.

“ÜST DÜZEY ÇALIŞAN LGBTİ+ SAYISI %7’si”

Türkiye genelinde LGBTİ+ çalışanlarının üst düzey olarak çalışma oranları özel sektörde %7 civarlarında. Bu oran kamu sektöründe ise üst düzey olarak çalışma oranı ise %2 olarak belirtiliyor. Ayrıca iş yerinde açık olamama durumunun iş verimini etkilediğini belirten katılımcılar, işyerlerinde bu durumun gerçek performanslarını göstermekte sorun oluşturduğunu da belirtiyor.

“KAMU VE ÖZEL SEKTÖRDE KURUM İÇİNDE YAŞANAN AYRIMCILIKLAR”

Yapılan araştırmada kamu sektöründe katılımcıların iş yerinde maruz kaldığı ayrımcılık deneyimlerine de yer verildi. Katılımcılara ‘İşyerinizde bizzat kendinize yönelik cinsel kimlik ayrımcılığı veya nefret suçu vakalarıyla karşılaştınız mı?’ sorusu yöneltildiğinde 12 katılımcı ‘Karşılaştım’, 20 katılımcı ‘Karşılaşmadım’, 18 katılımcı ‘Karşılaşmadım. Çünkü cinsel kimliğim belli olmuyor’, 39 katılımcı ise ‘Karşılaşmadım çünkü cinsel kimliğimi gizliyorum’ şeklinde cevapladı. Aynı şekilde özel sektör üzerinde yapılan araştırmaya göre, 31 katılımcı ‘Evet karşılaştım’, 83 katılımcı ‘Hayır karşılaşmadım’, 84 katılımcı ise ‘Karşılaşmadım çünkü cinsel kimliğimi gizliyorum’ şeklinde cevapladı. Kamu sektörüne paralel olarak açık uçlu cevaplar vasıtasıyla raporda katılımcıların maruz kaldıkları ayrımcılık deneyimlerine de yer verildi.

“TOPLUMSAL FARKINDALIK KAMPANYALARI VE ULUSAL MEVZUAT VURGUSU YAPILDI”

Anket kapsamında katılımcılara ‘Sizce iş yerlerinde LGBTİ+ çalışanlara dönük ayrımcılığa karşı alınması gereken başlıca 3 önlem neler olabilir?’ sorusu Özel sektörde cinsel kimlik ayrımcılığına karşı alınması gereken önlemin “toplumsal farkındalık kampanyaları” olduğunu düşünen katılımcılarımız ikinci seçenek olarak “ulusal mevzuatta ayrımcılık yasağı”’nın önemli olduğu vurgusunu yaptı. Kamu sektöründe ise ilk sırayı “ulusal mevzuat” ve “toplumsal farkındalık kampanyaları” alırken, üçüncü sırayı ise “örgütlü mücadele ve dayanışma ağları” vurgusu aldı.