Sultânü’I-Ulemâ Bahaeddin Veled, bazı siyasi olaylar ve yaklaşmakta olan Moğol istilası nedeniyle Belh’den ayrılmak zorunda kalmıştır. Sultânü’I-Ulemâ 1212 veya 1213 yıllarında aile fertleri ve yakın dostları ile birlikte Belh’den ayrılır.

1222 yılında Karaman’a gelen Sultânü’/-Ulemâ ve ailesi burada 7 yıl kaldılar. Mevlâna 1225 yılında Şerefeddin Lala’nın kızı Gevher Hatun ile Karaman’da evlendi. Bu evlilikten Mevlâna’nın Sultan Veled ve Alâeddin Çelebi adlı iki oğlu oldu. Yıllar sonra Gevher Hatun’u kaybeden Mevlâna bir çocuklu dul olan Kerrâ Hatun ile ikinci evliliğini yaptı. Mevlâna’nın bu evlilikten de Muzaffereddin ve Emir Âlim Çelebi adlı iki oğlu ile Melike Hatun adlı bir kızı dünyaya geldi.

1232 yılında babasının ölümünden sonra Mevlâna , Konya'ya göç etmiştir. Seyyid Burhaneddin'den manevi dersler alan Muhammed Celâleddîn-i Rumi'ye, "Efendimiz" anlamına gelen Mevlâna ünvanı verilmiştir. 1244 yılında ise Tebrizli Şems ile tanışır. Mevlâna Şems’de “mutlak kemâlin varlığını” cemalinde de “Tanrı nurlarını”görmüştü. Fakat Mevlâna ile Şems'in tanışması talebeleri tarafından hoşgörülmedi. Bu dönemde bir kez ortadan kaybolan Şems 1247 yılında 2. ve son kez ortadan kaybolur. Şems'in gitmesi sonrasında Mevlâna , Selahattin Zerkübi ve sonrasında Hüsamettin Çelebi ile birlikte Mesnevi adlı eserini yıllar süren çalışmalar sonucu ortaya koymuştur.

Mevlâna, yaşadığı dönemden bu zamana kadar sözleri ile birçok insanı etkilemeyi başarmıştır. Sadece İslam dünyası değil dünyanın her yanından her çeşit düşüncede insan, Mevlâna ve onun felsefesini benimsemiştir.

Mevlâna, 17 Aralık 1273’de Konya’da vefat eder. Mevlâna’nın cenaze namazını Mevlâna’nın vasiyeti üzerine Sadreddin Konevî kıldıracaktı. Ancak Sadreddin Konevî çok sevdiği Mevlâna’yı kaybetmeye dayanamayıp cenazede bayıldı. Bunun üzerine, Mevlâna’nın cenaze namazını Kadı Sıraceddin kıldırmıştır.

Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak kabul ediyordu. O öldüğü zaman sevdiğine yani Allah’ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün günü veya gelin gecesi manasına gelen “Şeb-i Arûs” diyordu ve dostlarına ölümünün ardından ah-ah, vah-vah edip ağlamayın diyerek vasiyet ediyordu.

Mevlâna vasiyetinde şunları söylemişti;

“Size, gizlide ve açıkta Allah’tan korkmayı, az yemeyi, az uyumayı, az konuşmayı, isyan ve günahları terk etmeyi, oruç tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak şehveti terk etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle oturmamayı, güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı vasiyet ediyorum. İnsanların en hayırlısı, insanlara yararı olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır.”

Mevlâna’nın vefat yıldönümü Konya başta olmak üzere Türkiye ve dünyadaki özel törenlerle anılıyor. Bu yerlerden ikisi İstanbul’un Maltepe ve Kartal ilçelerinde gerçekleşti. Maltepe’deki etkinlikte Türk tiyatro ve sinemasının usta ismi Altan Erkekli   Mevlâna’nın yaşam öyküsünü Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde düzenlenen törenle anlatırken, Kartal’da ise neyzen Burcu Karadağ ve arkadaşları Mevlâna’nın eserlerinden bölümler seslendirdiler.

Mevlâna’nın 8 asırdır öncesinden insanlığa gelen barış, sevgi, hoşgörü, güzel ahlak çağrısını içeren şiirleri Altan Erkekli’nin sesiyle Maltepe’de gönüllere işlendi

Mevlâna, Maltepe’de Maltepe Belediyesince Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde düzenlenen Şeb-i Arus Töreni’yle anıldı. Maltepeli vatandaşların büyük ilgi gösterdiği anma programında Türk tiyatro ve sinemasının usta ismi Altan Erkekli sahne aldı. Erkekli, Mevlâna'nın günümüze ışık olan sözlerini ve şiirlerini, yaşam felsefesini izleyiciler ile paylaştı.

Erkekli, Mevlâna’ya göre Rabbi’ne kavuşma, düğün gecesi dediği Şeb-i Arus’un bir son değil sonsuzluğun başlangıcı olduğuna dikkat çekerek “Bir sebebi olmalı gözün gördüğü, kulağın duyduğu, elin hissettiği tüm güzelliklerin. Mevlâna o sırrı aramanın huzuruna ermiş büyük bir insan. Soyut bir sevgi değildi onun yüreğini ısıtan. O baktığı her yerde, gördüğü her canlıda sevginin yolunu buldu.” diye konuştu. Altan Erkekli, güçlü yorumuyla Mevlâna’nın insanlığa seslenen şiirlerinden örnekler sundu. Erkekli, Mevlâna’nın “Etme” isimli şiirini de okudu. Mevlâna’nın 8 asır öncesinden insanlığa gelen barış, sevgi, hoşgörü, güzel ahlak çağrısını içeren şiirleri Erkekli’nin sesiyle gönüllere işledi. Galata Mevlevihanesi Kültür ve Sanat Topluluğu, ilahiler eşliğinde sema töreni gerçekleştirdi. Semazenler, neyin büyüleyici sesi eşliğinde, tennureleriyle sonsuzluğa döndüler.

Mevlana’ya Kartal’da özel anma töreni

“Cenâzemi görüp de; «Ayrılık, ayrılık!» deme! Bilesin ki o vakit, benim ayrılık vaktim değil; buluşma, yani vuslat vaktimdir!” dizeleri ile ölümü bir son değil, sevgiliye kavuşmanın başlangıcı, düğün gecesi olarak tanımlayan Mevlana Celaleddin-i Rumi, vuslata erişinin 746. yıl dönümünde Kartal Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü’nün düzenlediği “Şeb-i Arûs Mevlana’yı Anma Konseri ve Sema” programıyla anıldı.

Anma programında Burcu Karadağ ve arkadaşları tarafından Mevlevi ayinlerinden bölümler ve tasavvuf müziğinin seçkin eserleri seslendirildi. Mevlevilikte önemli bir yeri olan ney, modern bir düzenleme ile farklı kültürlerdeki enstrümanlar ve semazenler eşliğinde düzenlenen anma konserinde bir araya geldi.

Mevlana’ya ilham kaynağı olan Şems-i Tebrizi’nin eserlerinden ve öğretilerinden düzenlenen “Gönlü Geniş ve Ruhu Gezgin Sufi Meşreplilerin Kırk Kuralı”, sahneye sinema efektleri kullanılmış bir film eşliğinde yansıtılarak programa rehberlik etti.

Dinletinin sonunda Kartal Belediye Başkanı Gökhan Yüksel’i temsilen sahneye çıkan Başkan Yardımcısı Adem Uçar, sanatçılara çiçek takdiminde bulundu. Seyircilere seslenen Adem Uçar konuşmasında “İlahi aşk bu olsa gerek. Bu güzel etkinlik için Burcu Hanım’a ve arkadaşlarına çok teşekkür ediyoruz.” dedi.