İSTANBUL

4 ARALIK DÜNYA MADENCİLER GÜNÜ'NÜN TARİHİ

Roma imparatorluğu zamanında , babasının gazabından kaçarak, İzmit yakınlarında madencilerin çalışmakta olduğu bir mağaraya sığınan, çalışmakta olan madencileri koruduğuna inanılan ve bu nedenle madenciler tarafından azize kabul edilen Santa Barbara'nın 4 aralık tarihinde bu mağaraya yerleşmesi, , önce anadolu'da daha sonrada avrupa ve tüm dünyada "Dünya Madenciler Günü" olarak kutlanılmaktadır.

TÜRKİYE'DE YAŞANAN MADEN KAZALARI

1983 Armutçuk grizu faciası: 7 Mart 1983 tarihinde Zonguldak'ın Armutçuk beldesindeki taş kömürü ocağında meydana gelen grizu patlamasında 103 işçi yaşamını yitirmiştir.
1990 Amasya grizu faciası: 7 Şubat 1990 tarihinde Amasya'da, Yeni Çeltek Kömür İşletmesi'ne ait maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 3 işçi yanarak 65 işçi ise göçük altında kalarak hayatını kaybetmişti
1992 Kozlu grizu faciası: Türk madencilik tarihinin en büyük felaketlerinden birinde, 3 Mart 1992 tarihinde Zonguldak'ın Kozlu ilçesindeki taş kömürü ocağında meydana gelen zincirleme patlamalarda 263 madenci yaşamını yitirmiştir.13 Mayıs 2014 tarihinde Soma'da 301 kişinin yaşamını yitirdiği faciaya kadar, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en ölümlü maden kazası olmuştur.
1995 Yozgat-Sorgun grizu faciası: Yozgat'ın Sorgun ilçesinde, Matsan Madencilik Şirketi'ne ait kömür ocağında grizu patlaması sebebiyle meydana gelen kazada 38 kişi göçük altına kalarak can vermiştir.
Balıkesir-Odaköy grizu faciası: 23 Şubat 2010 tarihinde Balıkesir'in Dursunbey ilçesine bağlı Odaköy'de, toplam 47 kişinin çalıştığı maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 17 kişi ölürken 30 kişide yaralanmıştır.
2014 Soma kömür madeni faciası: Türkiye'de en büyük kayıbın yaşandığı maden kazasıdır. 13 Mayıs 2014 tarihinde Manisa'nın Soma ilçesinde, Soma Holding tarafından işletilen kömür ocağında meydana gelmiştir. Patlamanın etkisiyle madende yangın çıkmış ve çok sayıda madenci içeride mahsur kalmıştır. Faciada toplam 301 kişi hayatını kaybetmiştir.
2014 Karaman-Ermenek maden faciası: 28 Ekim'de Ermenek'te olan maden faciası..350 metre derinlikte 18 maden emekçisinin su baskını sonucunda mahsur kalarak yaşamını yitirdi.

DÜNYADA YAŞANAN MADEN KAZALARI

Benzihu: Çin’in Liaoning eyaletinde Benzi yakınında Honkeiko kömür madeninde 26 Nisan 1942'de, dünyanın en çok ölümlü kömür madeni kazası meydana geldi. Madende gaz ve kömür tozu karışımının neden olduğu patlamada bin 549 kişi hayatını kaybetti. Patlamada maden kuyusunun girişi kapandı. Japonya ordusu, kazaya rağmen 2. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar kadar ocağı işletmeye devam etti. Liaoning’in bağımsızlığını kazanmasının ardından Sovyetler Birliği’nin yaptığı soruşturma, havalandırma sisteminin kapanmasıyla karbonmonoksit zehirlenmesinin, madencilerin büyük bölümünün ölümüne yol açtığını gösterdi.
Courrieres: Fransa’da 10 Mart 1906'da meydana gelen kazada, bin 99 kişi hayatını kaybetti. Dünya tarihinin en ölümlü ikinci kömür madeni kazasının nedeni, kuyulardan birinde çıkan yangının yol açtığı büyük patlamaydı.
Mitsubişi Hojyo: Kaza, 15 Aralık 1914'te Japonya’nın Kyuşu adasında Mitsubişi Hojyo kömür madeninde meydana geldi. Japonya tarihinin en ölümlü maden kazasında, 687 kişi yaşamını yitirdi.
Laobaidong: Çin’in Şanzi eyaletinde Datong yakınında bulunan Laobaidong kömür madeninde 9 Mayıs 1960 tarihinde metan gazı patlamasının yol açtığı kazada, 684 kişi hayatını kaybetti. Bu, Çin’in en ölümlü ikinci kömür madeni kazasıydı. Felaketle ilgili bilgiler, Çin yönetimi tarafından 30 yılı aşkın süre 1992 yılına kadar örtbas edildi.
Mitsui Miike: Kaza, 9 Kasım 1963'te Japonya’da meydana geldi. 458 madencinin yaşamını yitirdiği, 833 kişinin yaralandığı kazaya, kömür tozu patlaması neden oldu. Madencilerin büyük bölümü, karbonmonoksit zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybetti. Hayatta kalan madencilerde ağır beyin hasarı görüldü. Bu, Japonya’da meydana gelen en ölümlü ikinci kömür madeni kazası oldu.
Senghenydd: Birleşik Krallık tarihinde en kötü maden trajedisi olan Senghenydd Kömür Ocağı felaketi, Galler’de 14 Ekim 1913 tarihinde meydana geldi. Yer altında kömür tozu patlamasının neden olduğu felakette 439 kişi öldü.
Wankie: 6 Haziran 1972'de Rodezya'da, şimdi adıyla Zimbabve'nin Wankie kömür madeninde bilinmeyen bir nedenden patlama yaşandı. Devam eden seri patlamar tarihin en büyük maden facialarından birinin yaşanmasına sebep oldu.
Çalışmalar sonucunda 8 madenci kurtarılırken, 3 madencininde cansız bedenine ulaşıldı. 428 madenciye ise ulaşılamadı. Madenden sızan gaz sebebiyle arama kurtarma çalışmalarına son verildi. Facia sonucunda 126'sı Rodezyalı olmak üzere farklı ülkelerden 426 maden işçisi hayatını kaybetti.
Dhori: Hindistan'ın Jharkhand eyaletinin Dhanbad yakınlarındaki Dhori kömür madeninde 28 Mayıs 1965'te yaşanan grizu patlaması ve ardından çıkan yangın sonucunda 375 madenci hayatını kaybetti. Patlamanın madencilerden birinin lambasından kaynaklandığından şüpheleniliyordu.
Chasnala: Dhori'deki kazadan 10 yıl sonra, 27 Aralık 1975'de yine Dhanbad yakınlarındaki Chasnala maden ocağında patlama yaşandı. Metan gazının alev alması sonucunda yaşanan patlamayla madenin çatısı çöktü ve madeni su bastı.
Palamadan sağ kurtulan madenciler su ve yıkıntı altında can verdi. Sonuçta 372 madenci hayatını kaybetti. Pek çok madencinin bedenine hiçbir zaman ulaşılamadı.
Oaks: 12 Aralık 1866'da İngiltere'de, Güney Yorkshire'daki Oaks kömür ocağında madencilerin karzamasından çıkan kıvılcım nedeniyle meydana geldiği düşünülen iki ayrı grizu ve kömür tozu patlaması yaşandı. 19. yüzyılın en büyük maden facialarından biri olarak tarihe geçen kazada 361 kişi hayatını kaybetti.
Monongah: ABD'nin Monongah kömür madenlerine ait iki ayrı madende 6 Aralık 1907'de grizu ve kömür tozu patlaması yaşandı. Çoğunluğunu italyan göçmenlerin oluşturduğu 361 madenci hayatını kaybetti. Elektrik aksağamından ya da lambalardan çıktığı şüphelenilen patlama sonucunda havalandırma sistemi çöktü. Havasızlık sebebiyle kurtarma çalışmaları yürütülemedi.

Madencilerin Hangi Hakları Var?
Soma’da kaza geçiren madencilere iş kazası veya meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar şunlar:
a) Kaza sonucu hastaneye düşen, çalışamayan madencilere, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilecek.
b) Kaza ile karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu meslekte kazanma gücünün yüzde 10’undan fazlasını kaybeden madencilere sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak.
c) Soma’daki madende ölen madencilerin eş, çocuk ve ana-baba gibi hak sahiplerine, gelir (yani emekli maaşı) bağlanacak.
d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına gelecekte evlenirken evlenme ödeneği verilecek.
e) Ölen madencilerin her biri için ailelerine veya cenazeyi kaldıranlara cenaze ödeneği verilecek.
Peki bu haklar neleri içeriyor? Ayrıntılı olarak açıklayalım.

Kaza Geçirene İstirahat Parası Var

Hastalık ve analık sigortasından sigortalılara hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği veriliyor.
Halk arasında bu ödeneğe istirahat parası da denilmekte.
Geçirdikleri kaza sonucu, karbonmonoksit zehirlenmesinin etkisi ile hastaneye yatan madencilere, doktor raporlu olarak çalışamadıkları dönem için ücretlerinin bir kısmı ödenecek.
Madencilerin hastanede yattıkları süre için kazadan önceki son bir yıldaki son üç aylık günlük ücretlerinin ortalamasının yarısı ödenecek. Günlük 60 TL brüt alan biri için bu günlük 30 TL ödenek demek.
Hastaneden taburcu oldukları dönemde ise evde doktor raporlu oldukları sürece de aldıkları günlük ücretin üçte ikisi verilecek. Yine günlük 60 TLT alan bir işçi için bu günlük 40 TL ödenek demek.
İş kazası geçirenler için istirahat parası ilk günden başlayarak doktor raporlu olduğu her gün için verilmekte. Bu tutar SGK tarafından madenci adına en yakın PTT Bank’a veya Ziraat Bankasına gönderiliyor.

Maaş da Bağlanabiliyor

İş kazası geçiren madencilere sağlanan bir başka hak ise sürekli iş göremezlik ödeneği verilmesi.
Kazada karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu meslekte kazanma gücünün yüzde on ve daha fazlasını kaybetmiş olanlar, bu durum doktor raporuyla tevsik edildikten sonra, sürekli iş göremezlik ödeneğine, başka bir deyişle emekli maaşına kavuşuyor.
Meslekte kazanma gücü kaybı kalıcı ise bu maaş sürekli olarak ödeniyor.
Kişinin çalışması halinde dahi bu maaş kesilmemekte, ölene dek ödenmeye devam etmekte.
Eğer çalışma gücü kaybı geçici ise, bu kez sigortalı kontrol muayenesine tabi tutuluyor ve maaş iyileşene kadar verilmeye devam ediliyor.

Bu maaş, kaza sonucu güçten düşen kişileri korumaya dönük bir sosyal güvenlik düzenlemesi…