Değerli okurlarımız, kermeslerin genel düzenleme amacı gelir sağlamak veya yardım toplamaktır. Bunun haricinde kermesler, yardımlaşmayı ve dayanışmayı güçlendirmede önemli bir işleve sahiptir. Elbette salgın sebebiyle kermesleri bir süredir etrafımızda görememekteyiz, ancak salgın koşulların hafiflemesiyle beraber kermeslerin ve sosyal etkinliklerin hayatımızda tekrardan önemli yere sahip olacağını belirtelim. Bugün size dernek gelirleri içinde önemli bir yere sahip olan kermeslerin yasal altyapısından bahsedeceğim.

***************************************************************************

Öncelikle derneklerin yardım toplama faaliyetleri, Dernekler Yönetmeliği 100. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor kulüpleri, gazete ve dergilerin, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununa göre yapacakları yardım toplama faaliyetleriyle ilgili iş ve işlemler, dernekler birimlerince yürütülür.

Dernekler birimleri, bu faaliyetlerin sonuçları hakkında ilgili valiliğe ve Bakanlığa elektronik ortamda bilgi verirler.2860 Sayılı Yardım Toplama Kanunu, yardım toplamaya yetkili kişi ve kuruluşların, amaçlarına ve kamu yararına uygun olarak, yardım toplama faaliyetlerine ait esasları kapsar.

Kanunun 2. maddesine göre, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kendi bünyesi içerisindeki yardım toplama faaliyetleri ile dernekler, sendikalar ve bunların üst kuruluşlarına, spor kulüplerine, mesleki kuruluşlara ve bağış kabulüne yetkili vakıflara kendi statülerine göre üyeleri ve diğer kişiler tarafından yapılacak bağış ve yardımlarla bunların öz kaynaklarından sağlayacakları gelirler, 2860 sayılı kanunun kapsamı dışındadır.

Dernekler, gelir sağlama amacına ek olarak, kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere yardım toplamak amacıyla kermes düzenledikleri takdirde 2908 sayılı kanunun uygulanması gündeme gelecektir.

Kermes faaliyeti Yardım Toplama Kanunu’nda bir yardım toplama faaliyeti olarak açık bir biçimde yer almamaktadır. Kanunun 5. maddesinde de yardım toplama şekilleri belirtilmiştir.

Yine, derneklere yapılacak yardımlar, makbuzla, belirli yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak, eşya piyangosu düzenleyerek, kültürel gösteriler ve sergiler yoluyla, spor gösterileri, gezi ve eğlenceler düzenlemek veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle toplanabilir.

Açık bir biçimde söz edilmemesine rağmen, kermes faaliyetinin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği açıktır.

Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. 2860 sayılı kanunun madde 6/2 uyarınca da “İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal men edilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.”

Bu konuya ilişkin düzenleme Yardım Toplama Esas Ve Usulleri Hakkında Yönetmelik’te de mevcuttur.

Yardım toplama faaliyeti, bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa, o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise, o ilçenin kaymakamından izin alınır.

Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa, yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler, dernekler birimlerince yürütülür.

Yardım toplayacak dernekler, isteklerini bir dilekçeyle, dernekler il müdürlüğüne bildirirler. Yardım toplama, öğrenim kurumları yararına veya kurum içinde yapılacak ise, başvuru dilekçesine kurum sorumlusunun yazılı izninin eklenmesi zorunludur.

Dernek tarafından yapılan başvuru üzerine; işin önemi, yardım toplama faaliyetine girişeceklerin yeterlikleri, yapılacak hizmetin amaca ve kamu yararına uygunluğu, yardım toplama faaliyetinin başarıya ulaşıp ulaşamayacağı ve gerekli görülen diğer konular üzerinde dernekler il müdürlüğünce inceleme yapılır ve sonucu en geç iki ay içinde başvuranlara bildirilir.

Yardım Toplama Kanunu’na ek olarak, kermes faaliyetinin açık bir yerde düzenlenmesi halinde durumun 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri kapsamında değerlendirilmesi mümkün olabilecektir.

Bu durumda, kermes faaliyetinin düzenlenebilmesi için, düzenleme kurulu üyelerinin tamamının imzalayacakları bir bildirimin, toplantının yapılmasından en az kırk sekiz saat önce ve çalışma saatleri içinde, toplantının yapılacağı yerin bağlı bulunduğu valilik veya kaymakamlığa verilmesi gereklidir.