reklam
reklam

Bakteriler

Köşe Yazarı: ELİF DOĞAN   Eklenme Tarihi: 18 Ocak 2020, Cumartesi - 13:14   Okunma Sayısı: 69690

Değerli okuyucularım: hastalık yapan bakterilerle mücadelede iki zorluk var. Bakterilerde sık sık antibiyotiklere direnç evrilir; ilaç evrilmiş mikroplara karşı etkisiz kalır. Bir de bazen, antibiyotiklere dirençli olmasa da bunlardan kendini koruyabilen kalıcı mikroplarla karşılaşılır. Yakın zamanda yapılan bir çalışma ise, bu kalıcı mikropları öldürmenin ilginç bir yolunu gösteriyor.

Bazen hastalıklar sırasında bakteriler arasında çok küçük bir azınlık (belki bir milyonda biri) bölünmekten bir süre için vazgeçer. Uykuya yatan bu 'kalıcı' mikroplara çoğu antibiyotik etki edemez. Çünkü çoğu klasik antibiyotik, mikropları bölünmeleri sırasında öldürür. Bölünmeyen korunur.

Kalıcı mikroplar, normal mikroplarla aynı genlere sahiptir, yani DNA’larında direnç değişimleri (mutasyonları) taşımazlar. Yalnızca bölünmeyi bir süre için durdurarak 'uykuya yatarlar'.

Antibiyotik ortamdan çekildiğinde, kalıcı mikropların bir kısmı 'uyanarak' tekrar çoğalmaya başlar,ve hastalık nükseder. Özellikle de hastanelerde bu tip yinelenen ve ölümle sonuçlanabilen kronik enfeksiyonlara sık rastlanır.

Bilim insanları yaptıkları bu yeni çalışmayla ;uzun zamandır bilinen ADEP4 isimli bir ilacın bu kalıcı mikropları öldürebileceğini tahmin etti. ADEP4, klasik antibiyotikler gibi bölünen hücrelere saldırmıyor. Onun yerine tüm bakterilerde bulunan ClpP adlı bir “protein parçalama mekanizmasını” kontrolden çıkararak, bakterinin kendi kendini sindirmesini sağlıyor.

ClpP'nin işlevi, hücrenin sağlığı için hücredeki hatalı proteinleri sindirmek. ClpP özel bazı tip proteinleri, seçerek sindiriyor. ADEP4 ise ClpP'nin normal yapısını çarpıtarak, yüzlerce proteini sindirmesini sağlıyor ve hücre ölüyor.

Sonuçlarını bir dergide yayınlayan araştırmacılar, önce farede kronik bir Staphylococcus aureus enfeksiyonu yarattılar. S. aureus hastane enfeksiyonlarında sık rastlanan bir bakteri. Klasik antibiyotiklerin S. aureus bulaşmasını bazen tedavi edemediği biliniyordu. Ancak ADEP4 ve klasik antibiyotikler beraber kullanıldıklarında fare mikroptan kurtuldu.

Yazarlar ADEP4’in ileride ilaca çevrilebileceğini vurguluyor. Yine de ADEP4’ün önce insanda denenmesi, ayrıca insanın ihtiyaç duyduğu bağırsak bakterilerini nasıl etkileyeceğinin gösterilmesi de gerekiyor.

Yine araştırmacı ekip, ADEP4'ün tek başına kullanılması halinde bakterilerin, diğer antibiyotikler gibi ADEP4'e karşı da direnç evriltebileceğini tahmin ediyor. Ancak iki ilacın birden verilmesi direnç evrimi ihtimalini azaltıyor.

Bunun sebebi araştırmacılara göre şu şekilde: DNA değişimleri (mutasyonlar) nadirdir ve rasgele ortaya çıkar. Bir hastadaki mikrop popülasyonunda tek bir ilaca direnç ortaya çıkması ihtimali on milyonda bir olsun. Yani on milyon hastada birinde mikrop ilaçtan etkilenmez hale gelecek, çoğalacak ve başkalarına bulaşacaktır. Direnç böyle evrilir.

 Ancak bu farazi modelde, iki farklı ilaca bir bakteride aynı anda direnç ortaya çıkması ihtimali on milyon kere on milyonda bir,yani 100 trilyonda bir. Kısacası çok çok daha zor. İlaçlar aynı anda ve aynı dozda uygulandığı sürece, bakteriler evrilemez.Benzer şekilde farklı kanser tedavilerini de aynı anda uygulamak, kanserli hücrelerin ilaçlara direnç evriltmesi olasılığını azaltacak.Bu da kansere karşı etkili bir yol olarak karşımıza çıkacak.

reklam

MOBİL UYGULAMAMIZ

HABER ARŞİVİ


Yeşim Demir'le Rüya Yorumu


KÖŞE YAZARLARI

reklam
reklam