ORTAOKUL YILLARINDA BAŞLADI YAZMAYA

Daha ortaokul yıllarında başladı yazmaya. Her yerde yazmaya baladı. Okul kantinlerinde, sokaklarda ilham aldığı her yerde. Ortaokul yılları sırasında ilk eşi olacak Seniha Nemli ile sınıf arkadaşı olur ve ona şiirler yazmaya başlar. Daha bu yıllarda yazdıklaerMülkiye Dergisi’nde yayımlanır. Bu yıllarda dergilerde karikatürleri de yayımlanan Cemal Süreya, kendisini tam olarak şiirleriyle edebiyat dünyasına duyurmuştur.

Günümüzde halen daha şiirleriyle kendini var eden ve duygulara tercüman olan şiirleriyle zaman üstü bir yapıya bürünen bu önemli şairi farklı yönleriyle gelin birlikte tanıyalım.

ASIL ADI CEMALETTİN SEBER

Duygu yüklü şiirlerin adamı, kelimelere dizilmiş aşk dizelerinin sahibi Cemal Süreya’nın esas adı bilinenin aksine Cemal Süreya değildi.  İsim değiştirme hikâyesi ise tamamen edebi kimliğinin bir yansıması olarak değişti. Nüfus kütüğündeki adı, Cemalettin Seber olan Süreya, henüz ortaokul yıllarında yazar olmaya karar verdiği sıralarda adının bir yazara ve şaire uygun olmadığını düşünür. Bunun üzerine de adını Cemal Süreya Seber” diye değiştirmeye karar verir. Ancak lise yıllarındayken bu ismi de edineceği meslek hayatına uygun bulmadığından Cemal Süreya adında karar kılar.

KÜÇÜK YAŞTA FRANSIZCA ÖĞRENMEYE BAŞLAR

Türk Edebiyatının en usta isimlerinden olan şairimizin babasının ismi Hüseyin annesinin ismi ise Gülbeyaz’dır. Çocukluğunun ilk yıllarını Erzincan’da geçirmiş ardından 1938 yılında yaşanan Dersim İsyanı sonrasında ailesi ile birlikte Bilecik’e sürgün edilmiştir. Bu sürgünle birlikte ailenin başka şehre gitmeleri de yasaklanmıştır. Annesi erken yaşta ölen Cemal Süreya’nın eğitimini devam ettirebilmesi için İstanbul’a gönderilir. 1942 yılına kadar İstanbul’da eğitim gören Süreya 1942 yıllarında Bilecik’e geri getirilir. Bu yıllarında annesinin ölümünün ardından, babası Hüseyin Bey bir başka hanımla evlenir ancak Süreya bu durumdan hiç memnun değildir.

Ortaokul yılları sırasında ilk eşi olacak Seniha Nemli ile sınıf arkadaşı olur ve ona şiirler yazmaya başlar. Cemal Süreya’nın

edebiyat merak salması ortaokul yıllarında başlamış aynı zamanda bu yıllarda Fransızca da öğrenmeye başlamıştır.

SEZAİ KARAKOÇ EN YAKIN ARKADAŞLARINDAN

Ortaokulun ardından babasına haber vermeden parasız yatılı sınava girer ve başarı elde ederek Haydarpaşa Lisesi’ni kazanır. Lise yıllarında tamamen edebiyata yönelir, bu yıllarda 1.Yeni şiiri ile ilgilenmeye başlar.

Üniversite yıllarında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Maliye ve İktisat Bölümü’nde okumaya başlayan Süreya bu yıllarda Muzaffer Erdost, Sezai Karakoç, Nihat Kemal Eren ve Hasan Basri gibi tanınmış isimlerle yakın arkadaş olur.  

Ortaokulda sınıf arkadaşı olan Seniha Nemli ile evlenen Cemal Süreya 1954 yılında okuldan da mezun olur ancak yaşamın da getirdiği zorluklarla evlilikleri sarsılmaya başlar. 1955 yılında kızı Ayçe doğar ve Cemal Süreya bu günlerde Müfettiş Yardımcısı olarak İstanbul’a atanır. Evlilikleri dünyaya gelen kızları için bir süre daha sürse de yaşanan sorunların önüne geçilemez ve evlilikleri tamamen biter.

CEMAL SÜREYA’NIN EDEBİYAT SERÜVENİ

Türk edebiyatının önemli şairlerinden Cemal Süreya’nın  şiirle dolu edebi hayatının kısa bir özetini geçmek, kuşkusuz ki yaptığı işleri daha görünür ve daha anlamlı kılacaktır. İlk şiir kitabı olan “Üvercinka”yı 1958 yılında çıkartan Süreya, sadece şiir yazmakla kalmamış, iyi bir deneme yazarı olarak ilk düz yazı kitabı olan “Şapkam Dolu Çiçekle”yi ise tam on sekiz yıl aradan sonra 1976’da çıkarttı. Bu kitaptaki yazıların çoğunluğu şiir ve şairler üzerine kaleme alınmıştır ve bir anlamda şiir üzerine denemelerdir. Yazarın 1975-1976 yıllarında Politika gazetesinde yazdığı yazılar ikinci deneme kitabı olan “Günübirlik”'te(1982) yer aldı. Aynı eser daha sonra “Uzat Saçlarını Frigya” adıyla yayımlandı.  1991 yılında 99 Yüz İzdüşümler/Söz Senaryosu adlı eseri yayımlanan Cemal Süreya’nın buradaki yazıları mizahi-ironik portre denemeleridir. Bu eser farklı açılardan ilginç bulunabilecek ünlü veya gündemdeki insanlar üzerine Cemal Süreya’nın yazdığı denemeler ve Semih Poroy, Tan Oral ve Levent Kuruca’nın çizdiği karikatürlerle oluşmuştur.

SEVGİLİM BİR GÜNÜN....

Sevgilim, bir günün ortası şimdi
Taşıtlar hızla gelip geçiyor, her yer kalabalık,
Ben seni düşünüyorum bir bodrum kahvesinde
Uzat bana uzat ellerini
İzinli askerler görüyorum, kırıtarak yürüyen işçi kızlar
İstanbul her günkü yaşantısı içinde, uğultulu,
Güvercinler

AŞK..

Şimdi sen kalkıp gidiyorsun. Git 
Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. Gitsinler.
Oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin
Oysa Allah bilir bugün iyi uyanmıştık
Sevgideydi ilk açılışı gözlerimizin sırf onaydı
Bir kuş konmuş parmaklarıma uzun uzun ötmüştü

Cemal Süreya'nın Eserleri

Şiir

• Üvercinka (1958)
• Göçebe (1965)
• Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973)
• Sevda Sözleri (1984, Üvercinka, Göçebe,Beni Öp Sonra Doğur Beni, Uçurumda Açan-1984- ile birlikte)
• Güz Bitigi (1988)
• Sıcak Nal (1988)
• Sevda Sözleri (1990, 1995, tüm şiirleri)
• Korkarak Vinç

Deneme- Eleştiri

• Şapkam Dolu Çiçekle (1976)
• Günübirlik (1982)
• 99 Yüz (1992)
• Uzat Saçlarını Frigya (1992)
• Folklor Şiire Düşman (1992)
• Aydınlık Yazıları/ Paçal (1992)
• Oluşum'da Cemal Süreya (1992)
• Papirüs'ten Başyazılar (1992)
• Toplu Yazılar I (2000, Şapkam Dolu Çiçekle ve Şiir Üzerine Yazılar)
• Toplu Yazılar II (2005, Günübirlikler)

Günce (Günlük)

• 999 Gün/ Üstü Kalsın (1981)

Mektup

• Onüç Günün Mektupları (1990)

Çocuk Kitabı

• Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi (1993)

Söyleşi

• Güvercin Curnatası (1997)

Derleme

• Mülkiyeli Şairler (1966)
• Yüz Aşk Şiiri (1967)

Şiir Çevirileri

• Yürek ki Paramparça (1995)

Öteki Çeviriler

• Gelinlik Kız (E. Ionescu- 1964)
• Küçük Prens (A. De Exupery- 1965)
• Bir Aşk Kırgınının Şarkısı (Apollionaire- 1965)
• Günümüz Sağcı Fikirleri (S. De Beauvoir- 1966)
• Sade'ı Yakmalı mı? (S. De Bauvoir-1966)
• İhtilalin Özü (Mao Zedung-1967)
• Amerika Birleşmemiş Devletleri (V. Pozner- 1967)
• Aşkın Suçları (M. De Sade-1967)
• Palto (Gogol-1968)
• Yeşil Papa (Asturias-1967)
• Gök Cephesi (N. Dinh- 1968)
• Küçük Prens (A. De S. Exupery- 1975)
• 32 Saat Özgürlük (G. Hernadi- 1968)
• Milli Kurtuluş Cephesi (D. Bravo- 1969)
• Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (Lenin- 1974)
• Dine Karşı Düşünce Tarihi (A. Bayet- 1970)
• Bir Aşk Kırgınının Şarkısı (Apollinaire-1970)
• Büyük Ahlak Doktrinleri (F. Gregoire-1971)
• Vadideki Zambak (Balzac-1985)
• Nekrassov (Sartre-1971)
• Gönül ki Yetişmekte (Flaubert- 1971)
• Goriot Baba (Balzac- 1974)
• Meyhane (E. Zola- 1974)
• Çin Uyanınca (A. Peyrefitte- 1975)
• Venezuella Makiliklerinde Douglas Bravo Konuşuyor ( 1976)
• Mutluluk Getiren Seks (1976)
• Emeğin ve Emekçinin Tarihi (P. Brizon- 1977)
• Faşizmin Analizi (Macciocchi-1977)
• Kırmızı Balon (Lamorisse- 1980)
• Yarını Bilen Adam Nostradamus (Fontbrune- 1982)
• Bir Tanem (Marceau- 1991)
• Sosyoloji Tarihi (Bouthoul- 1995)